Soğmatar ve Paganizm

Soğmatar şehri; ay, güneş ve gezegenlerin kutsal sayıldığı Pagan dininin ve bu dinin baştanrısı Marelahe’nin (tanrıların efendisi) merkezidir. Mare-lahe’yi temsil eden açık hava mabedi “Kutsal Tepe” Soğmatar’ın odak noktasını teşkil etmektedir. Bu Tepe’nin zirvesinde kaya yüzeyine oyulmuş ve M.S. 164-165’lere tarihlenen Süryânice yazılar, bazı önemli kişilerin Marelahe adına bu tepeye diktirdikleri anıt sütunlar ve sunaklarla ilgilidir.

Tepenin kuzeye bakan yamacındaki kabartma portrenin Ay Tanrısı Sin, boydan tasvir edilmiş insan kabartmasının ise Tanrı Ma’na şerefine aynı tarihlerde yapıldığı yanlarındaki Süryânice kitabelerden anlaşılmaktadır.

Kutsal Tepe’nin batısında, kuzeyinde ve kuzey batısındaki tepelerde yer alan 7 adet yapı kalıntısı Güneş, Ay, Satürn, Jüpiter, Mars, Venüs ve Merkür tanrılarını temsil etmektedir. Kutsal Tepe’ye çıkan Somatar’lı Paganlar bu tapınaklara yönelerek ibâdet ederler ve kurban keserlerdi. Harranlı Paganlar da ay tanrısı Sin mabedindeki ibâdetleri sırasında baştanrı mar alahe’nin mabedinin bulunduğu Soğmatar’daki Kutsal Tepe’ye yönelirdi. Soğmatar kalesinin 250 m. kuzey batısında yer alan ve yüzyılımızın başında Fransız Konsolosu Pognon tarafından keşfedilip yazıları okunan ve “Pognon (Ponyon) Mağarası” olarak adlandırılan mağaranın duvarlarında M.S. 150-200 yıllarına ait tanrıları ve önemli kişileri tasvir eden insan kabartmaları bulunmaktadır.

Gök cisimlerinin tanrı sayıldığı Assur ve Babil topluluklarında ayrıca “fırtına tanrısı” ve “kırların koruyucu tanrısı” gibi birçok tanrı kutsal sayılıyordu. Şanlıurfa Müzesi’nde Assur ve Hitit dönemine ait bu tanrıları tasvir eden bazalt steller bulunmaktadır.

Politeist inanca sahip Romalıların zafer tanrıçası “Nike”yi temsil eden zarif bir bazalt heykel Şanlıurfa Müzesi’nde sergilenmektedir. Ayrıca Harran içkalesinin doğu duvarında devşirme malzeme olarak kullanılmış kalker taşından bir nike kabartması yer almaktadır.